[Blog] Propozisyon LALIT dan kad Bidze 2024-25 e dan kad kanpayn elektoral 

Kontrol lor Itilizasyon Later ek Lamer

Later ek lamer, zot pli gran rezurs natirel e osi, enn gran rezurs ekonomik pu lamas dimunn nu pei. Travayer pran depi lesklavaz vini-mem finn prodir larises apartir later ek lamer. Se sa travay-la ki finn batir kapital sa kat gran grup konpayni organize otur tablisman: Omnicane, Terra, Alteo ek Medine. Purtan mem si buku later Rodrig, Agalega, St Brandon pa prive, anfet laplipar later lil Moris, li prive. E mem kan li piblik, nu pena kontrol kolektif lor so itilizasyon akoz mankman dan demokrasi Parlmanter ek rezyonal. 
 
Ankor pir, Chagos ankor kolonize, su lokipasyon militer UK-US. Tromlin osi ankor kolonize.
  
LALIT depi 1984 finn amenn kanpayn permanan pu opoz politik guvernman apre guvernman ki ankuraz kapitalis posedan later agrikol swa plant kann kan li pena lavenir; swa konverti bon later agrikol, betonn li e bayant li par vann li lor marse internasyonal. 
 
Sa kanpayn LALIT-la finn pran tu kalite form depi nu ne kuma enn parti: lafis, trak, prozeksyon slayd, kozri, fim video, deba ek lartik dan lapres e deba radyo, aksyon dan kad bidze, mobilizasyon abitan kont proze IRS dan Baie du Cap, muvman lakaz pu ki servi later pu mont lakaz pu dimunn ki pena, e muvman abitan pu ranplas lakaz lamyant plito ki servi later pu mont lakaz pu milyarder, mobilizasyon peser artizanal.

Zame pa finn ena enn veritab reform agrer.

Nesesite Kontrol lor Itilizasyon Later ek Lamer

Imobilye delix lor marse internasyonal pe fer pri later monte a enn tel pwin ki enn kote, later rezidansyel nepli aksesib pu dimunn lil Moris, e lot kote, sa pe uver laport pu rekolonizasyon par kapitalist milyarder ki vinn res isi pu evit pey tax dan zot prop pei u pe fwir konfli ki zot prop klas, klas kapitalis finn amene, ki li kapitalis Likrenn, Larisi ubyin Israel.

Ena rezyon pe divize zeografikman ant abitan vilaz ek abitasyon milyarder bare deryer gran miray e sekirikor. Sa rezyon zeografik-la andeor kontrol sosyal abitan vilaz, me li deplizanpli afekte lavi vilaz: kapitalis imobilye finn mont morl ek magazin delix ki vann prodwi ser. Sa finn amenn ogmantasyon pri dan bazar ek labutik landrwa. Sekter imobilye plito amenn anplwa kolonyal pu dimunn vilaz: anplwayed-mezon, zardinye, mintenans terin golf ek pisinn, profeser spor u lamizik a domisil. Abitasyon delix, lotel ek zot aktivite spor notik dan lakot pe deplizanpli anpyet lor aktivite peser artizanal. 

Betonaz sovaz pe detrir lanvironnman: later marekaz, bwa, lafore pe disparet, sistem drin natirel pe detrir, dilo pe gaspiye dan terin golf ek pisinn kan anfet dilo enn rezurs presye ki ti devet servi pu seki esansyel, kuma pu lakaz dimunn ek dan agrikiltir rezone.  

Aret ankuraz e sibvansyonn betonaz later!

* Bizin zel tu proze lotel, IRS/PDS, Smart City!
* Bizin retir imobilye depi lor marse internasyonal kumsa lakaz vinn plis dan porte dimunn!
* Stop politik vann nasyonalite e drwa rezidans a milyarder lor baz “investisman”!
* Aret bayant later agrikol! Aret rwinn rezerv natirel ki li dan lil Moris, lil Rodrig, lil Agalega, e Chagos!
* Kot neseser, bizin rekizisyonn later tablisman pu prodir manze e pu konstrir lakaz avek tu so infrastriktir sosyal pu lamas dimunn san lakaz!
* Ferm baz militer UK-US lor Diego pu lanvironnman pa menase e pu lape!

Lozman pu seki pena lakaz

* Bizin re-met enn sistem kuma CHA, kot lwe lakaz plito ki aste pu dimunn ki prefer lwe. Seki bizin, se enn plas pu reste, pa enn “dibyin”. CHA ti ena enn sistem kot dimunn ena drwa lapel si zot pa finn gayn lakaz dan zot tur e sa osi li inportan zordi. 
* CHA ti osi konn organiz e batir lozman irzans kan ena siklonn, kumsa li ti ne dayer kan ti ena siklonn Carol. Enn nuvo sistem kuma CHA bizin azir pu irzans lozman apre siklonn, inondasyon, glisman terin u lezot katastrof. 
* Bizin uver enn Rezis pu Fami San Lozman. Lerla sak fami inskrir. Pu Rodrig, bizin asire ki Guvernman donn bay nuvo menaz pu zot ranz lakaz. Parey pu Agalega. Pu Chagos, bizin devlop proze lakaz.
* Guvernman bizin akseler so yunit pu ranplas lakaz lamyant. Li bizin afis so taymtebl lor sayt Minister Lozman.

Bizin prodiksyon alimanter lor later tablisman!

Amezir ena sanzman klimatik, amezir ena lepidemi kuma COVID e amezir ena lager inperyalist, prodiksyon alimanter pe afekte e diminye. Pri fret pe ogmante ki pe amenn ogmantasyon pri manze.  Savedir suvrennte alimanter partu menase depi tu kote.

Pu suvrennte alimanter, pu diminye pri manze, pu ogmant deviz, pu kree anplwa stab lor gran lesel,

Bizin: 
  
* Stop politik konversyon later agrikol an later imobilye!
* Plant manze dan tu antreliyn kann! Pu fer sa pu bizin re-planifye plantasyon sak karo. 
* Sibvansyonn lindistri prodiksyon alimanter lor gran lesel! Sa inklir plantasyon, lindistri lapes, e prezervasyon e transformasyon manze, ek stokaz manze!
* Tu instititisyon kuma Mauritius Cane Industry Authority (MCIA), Mauritius Sugarcane Industry Research Institute (MSIRI) bizin oryante ver prodiksyon alimanter lor gran lesel plito ki lindistri kanyer. Osi byin ki institisyon kuma Marketing Bord (AMB)!
* Aret servi larzan Mauritius Investment Corporation (MIC) pu proze ki pa dan prodiksyon esansyel! A-kumanse par met sa kapital-la dan prodiksyon alimanter lor gran lesel pu konsomasyon e pu exportasyon dan larezyon.

Bizin Devlop Lindistri Lapes sutenab!

Kote lamer, malgre li form 2.4 milyon km2 teritwar Repiblik, pena enn politik pu itiliz li e kontrol so itilizasyon kuma bizin.  Kuma li ete aster, aktivite prinsipal Minister Lapes se pu vann permi bato depes lot pei, e okip peser artizanal. Pena investisman piblik pu devlop enn veritab lindistri lapes sutenab kuma Sesel finn fer. 

* Leta bizin devlop lindistri lapes sutenab limem e anplway peser;
* Bizin viz pu aret donn permi bato depes lot pei amezir lindistri lapes nasyonal devlope;
* Bizin devlop mwayin pu kapav kontrol itilizasyon rezurs maritim.

Si Leta inkapab fer tusala, partu lor Repiblik, lerla klas travayer, peser, planter bizin devlop kapasite pu kontrol itilizasyon later ek lamer kolektivman. Rol enn parti revolisyoner kuma LALIT se pu azir kuma enn far pu ed nu tu truv sa posib lavenir sosyalist-la.